Menu

Hannibal Barca Kimdir?



Kartacalı Hannibal Barca, M.Ö 247’de Kartaca’da (Tunus yarımadasında kurulmuş olan bir Fenike kolonisi) dünyaya gelir. I. Kartaca Savaşı’nın ünlü kahramanı Kartacalı komutan Hamilcar Barca’ın oğludur. Küçük yaşlarda babası ile savaşlara katılmaya başlar.

Babasının isteğiyle, Roma’ya karşı her zaman kin duyacağına dair ant içer. Babasının ölümünün ardından, orduların başına Hamilcar’ın damadı Hasdrubal geçer. Hannibal bu dönemde, M.Ö. 229 civarında Kartaca ordusunda subay olarak görevlendirilir. Hasdrubal’ın suikaste uğraması sonrası ise, Kartaca ordusu oy birliğiyle Hannibal Barca’yı Kartaca’nın İspanya ordusunu yönetmekle görevlendirir.

Severino Baraldi, Young Hannibal

Severino Baraldi, Young Hannibal

Romalı biyografi yazarı Cornelius Nepos’un ünlü komutanların yaşamlarını ele aldığı eserinde şöyle denir: “Kartacalı Hannibal, Hamilcar’ın oğludur. Roma halkının diğer halklardan cesaret bakımından üstün olması kadar, Hannibal da diğer komutanlardan üstündür. Ne zaman İtalya’da Romalılar ile savaşsa bu savaşlardan zaferle ayrılmıştır. Kendi vatandaşlarının kıskançlığına uğramasaydı, Romalıları egemenliği altına almayı başarabilirdi. Fakat çok sayıda insan tarafından kıskanılması Hannibal’in cesaretini gölgeledi.”

Cornelius Nepos’un eserinde Romalılara duyduğu nefreti ise şöyle anlatır: “Babasından adeta bir miras gibi kalan Roma nefreti duygusunu o kadar geliştirdi ki, sonunda neredeyse nefretini kaybetmektense ölmeyi tercih edecekti. Gerçekten de ülkesinden kovulduktan sonra başka halkların desteğini almaya çalışırken bile kafasından Romalılar ile savaşma fikrini çıkarmadı.”

Cornelis Cort, The Battle of Zama, 1567

Cornelis Cort, The Battle of Zama, 1567

M.Ö. 218 yılında, Roma’da senatörlerin ticaret yapması ve büyük gemilere sahip olması kanunla yasaklanır. Tüm bu kanunları halk temsilcileri çıkarır. Bütün bu ilerici atılımlar, senatoyu rahatsız eder. Senato, halkın içeriye odaklanmış olan ve gün geçtikçe zenginler aleyhine dönen dikkatlerini, dış sorunlara çevirmek için çare olarak II. Kartaca Savaşları’nı başlatır. Roma senatosu, Kartaca ile yaptığı anlaşmaya uymayarak, İspanya’daki Sagonte kentini korumasına alır. Kartaca ordusunun komutanı 25 yaşındaki Hannibal da Roma ile savaşabilmek için bahane aramaktadır. Sagonte’yi kuşatıp ele geçirir. Romalılar, Kartaca’dan Hannibal’in kendilerine teslimini ister, Kartaca reddeder.

Severino Baraldi, Hannibal Discovers The Grisly Fate of His Brother

Severino Baraldi, Hannibal Discovers The Grisly Fate of His Brother

Tarihte Hannibal Savaşı (II. Kartaca Savaşı) olarak da geçen bu savaş, dünya tarihindeki en önemli savaşlardan biridir. Roma tam Afrika’ya çıkartma yapmayı planlarken, Hannibal fillerin de olduğu büyük bir ordu ile İspanya’dan İtalya üzerine yürür. İspanya’da kontrolü ele geçirir ve bir İspanyol prensesiyle evlenerek hakimiyetini güçlendirir. Hannibal’in savaş filleri (sayıları değişik kaynaklarda farklı yazılsa da) bulunmaktadır. Filleri savaştırabilmek için, fillere alerjik bir toz verilip kaşındırılır, sinirlendirilirler. Savaştan önce, fillere içirilen şarap da onlara cesaret verir. O günün filleri, bugünün tankları gibi idi adeta. Ancak bazen filler kendi ordusuna da saldırabilirdi, o zaman fil sürücüsü filin başına elindeki kargıyı saplayarak öldürürdü.

Hannibal, kardeşi Hasdrubal komutasındaki bir orduyu İspanya’da bıraktıktan sonra, ordusuyla M.Ö.218 yılında İspanya’dan hareket ederek Pirene Dağları’nı aşar ve Güney Fransa’ya girer. Yürüyüşünü sürdüren Hannibal, Alpler’i ordusundaki ağır hareket eden fillere rağmen aşarak Po Ovası’na iner. Roma ordusu ile burada yapılan ilk savaşı Kartaca kazanır.

Francisco de Goya, The Victorious Hannibal Seeing Italy From The Alps For The First Time, 1771

Francisco de Goya, The Victorious Hannibal Seeing Italy From The Alps For The First Time, 1771

Daha sonra Po Irmağı’nı geçen Hannibal, Trebia Suyu kenarında iki aylık bir aradan sonra Roma ordusunu bir kez daha yenilgiye uğratır. Bu iki savaş sonunda Roma, Kuzey İtalya’yı kaybeder. Yürüyüşünü sürdüren Hannibal, Trasimenus Gölü kıyısında Konsül Flaminus komutasındaki sayıca fazla olan Roma ordusunu bir kez daha yenilgiye uğratır. Bu ağır yenilginin ardından, Roma senatosu toplanır ve Q. Fabius Maximus’u diktatör seçer ve idareyi ona verir. Diktatör Q. Fabius Maximus’un kararsız davranışları M.Ö. 216 yılında L. Aemilius Paulus ile M. Terentius Varro’nun konsül seçilmelerine yol açar. Roma bu iki konsülün komutasına büyük bir ordu verir ve bu ordu aynı yıl içinde Cannae Meydan Savaşı’nda Hannibal’e yenilir. Romalı Komutan Scipio’nun İspanya’da Hannibal’in kardeşi Hasdrubal’a karşı kazandığı savaşlardan sonra, Hannibal’in İspanya’dan ek güç sağlamak olanağı da ortadan kalktıysa da, M.Ö. 212 yılında Güney İtalya’da birçok kenti ele geçirir.

Nicolas Poussin, Hannibal Crossing The Alps On Elephants, 1625-1626

Nicolas Poussin, Hannibal Crossing The Alps On Elephants, 1625-1626

Hannibal, M.Ö 211 yılında Roma yakınlarına kadar sokulmasına rağmen, kenti kuşatacak gücü olmadığı için Güney İtalya’ya çekilir. M.Ö. 207 yılında Hannibal’in kardeşi Hasdrubal İspanya’dan yola çıkarak büyük bir ordu ile Kuzey İtalya’ya girer. Adriyatik Denizi’ne dökülen Metaurus Irmağı kenarında Roma ordusu ile yaptığı savaşı kaybeden Hasdrubal bu savaşta ölünce, bu kez Hannibal’in küçük kardeşi Mago daha küçük bir kuvvetle Liguria kıyılarında karaya çıkar. Ancak Hannibal’e ulaşma olanağını bulamaz. Sonunun geldiğini anlayan Hannibal, Konsül Scipio’nun Kartaca’ya ilerlediği haberini alınca ordusuyla birlikte Hadrumetum’da Afrika kıyılarına çıkar. İki ordu Zama’da karşılaşır. Hannibal, askerlik yaşamındaki en ağır yenilgisini burada alır. Bunun üzerine Roma ve Kartaca arasında bir barış antlaşması yapılır. M.Ö. 201 yılında Kartaca ağır koşullar içeren bir antlaşmayı kabul etmek zorunda kalır.

Severino Baraldi, Hannibal and Scipio, 1930

Severino Baraldi, Hannibal and Scipio, 1930

Hannibal’in de büyük çaplı askeri harekatlarına rağmen, zamanının bir kısmını edebiyata ayırabildiği ve Grek dilinde birkaç eseri olduğu kaynaklarda anlatılmaktadır. Bunlardan birinin Asia’da Romalı komutan Gnaeus Manlius Vulso’nun harekatlarına ilişkin olduğu, bir diğerinin ise Rodoslulara hitap ettiği anlaşılmaktadır.

Savaşı kaybettikten sonra Kartaca’dan gizlice kaçan Hannibal, önce Antiochos’un sarayında bir süre kalır. Bir kez daha kaçmak zorunda kalan Hannibal bir süre bölgede dolandıktan sonra en sonunda Bithynia kralı Prusias’ın sarayına yerleşir. Nihayetinde Hannibal, M.Ö 183’te Anadolu’ya kaçtığı andan itibaren kendisini gölge gibi takip eden Romalıların ısrarlı takibi yüzünden ölmüş veya öldürülmüştür.

O döneme ait birçok kaynağa göre, Hannibal’in ölüm şekli netlikten uzaktır. Kendisini zehirlediği, kölesine boğdurduğu ya da kaçarken kendi kılıcıyla aldığı yara nedeniyle ölmesi örneklerinde olduğu gibi birden fazla ölüm şekli bildirilmiştir. Bu konu antik yazarlarca farklı şekillerde ele alınmış olmakla birlikte, genellikle kendini zehirlediği noktasında bilgiler yoğunlaşmaktadır. Roma heyetinin ısrarlı istekleri karşısında, Prusias’ın Hannibal’e karşı takınmış olduğu tavır ve Hannibal’i teslimi konusundaki anlatımlar da birbiri ile çelişir görünür. Dolayısıyla, bu konulara ilişkin bilgilerin, yine bu bilgileri aktaran yazarların Hannibal’i algılama biçimlerine göre değişkenlik gösterdiği anlaşılmaktadır.

hannibal anit

Hannibal’in ölüm şekli hakkında çelişkili bilgiler edinsek de, kaynakların hemen hepsi öldüğü ve son günlerini geçirdiği yer olarak Bithynia’daki küçük bir yerleşim olan Libyssa üzerinde fikir birliği yapmaktadır. Kaynaklarda Libyssa, deniz kenarında ve nehir vadisinin yakınında gösterilmesine rağmen, bu yer Gebze ile bir tutulmuştur. Oysa yol haritasını ve antik kaynakları ele alan birçok modern araştırmacı Libyssa’nın Gebze olamayacağı sonucuna varmış, Libyssa ve dolayısıyla Hannibal’in mezarı ile ilgili olarak Hereke, Tavşancıl, Yılanca Bayır, Geblez Tepe ve Dil İskelesi gibi farklı mekanlar ileri sürmüşlerdir.

Atatürk’ün büyük ilgisi dolayısı ile yürütülen çalışmalarda da mezarın yeri kesin olarak belirlenememiş olsa bile, Atatürk’ün isteğine ve Atatürk’ün Hannibal’e olan saygısının bir ifadesi olarak Gebze güneyinde bulunan bugünkü alana simgesel bir anıt mezar yapılmıştır.

Kaynak
Hannibal’in Anadolu’daki Faaliyetleri ve Libyssa (Gebze?) Üzerine Bir İncelemeRoma – Kartaca Savaşları, Anadolu Merkezli Dünya Tarihi


Facebook Yorumları

1 Yorum
  1. Ozhan 10/05/2020 / Cevapla

Yorum Yap

E-posta hesabınız yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir