İnsan-köpek dostluğunun tarihi eskidir. Köpekler, insanların canını ve malını korumuş, avlanmasında yardımcı olmak suretiyle hayatını devam ettirmesini sağlamıştır. Köpek insanlık için önemli olan çok az sayıdaki hayvan türlerinden biridir. Bu yazımızda, en büyük köpek cinslerini, özelliklerini ve büyük köpek bakımında dikkat edilmesi gereken noktaları özetledik.
Köpek Cinsleri, Köpek Türleri ve Özellikleri yazımızda ise Golden Retriever, Beagle, Pug gibi en çok beslenen, tanınan ve sevilen köpek cinslerine yer verdik.
Danua
Danua türünün, Almanya’da ortaya çıktığı ve atalarının, İrlanda kurt köpeği, tazılar ve Mastiff olduğu düşünülüyor. Danua köpekleri, 1876 yılında Almanya’nın ulusal köpeği ilan edildi. Bu sayede tüm dünyada tanınan bir ırk haline geldi.
Dünyanın en büyük köpek cinsleri arasında olmasına, görünümüyle ürkütmesine rağmen yumuşacık bir kalbi vardır. Danualar daha çok hareketsiz kalmayı severler. Bu nedenle, onlara düzenli olarak yürüyüş yaptırmak gerekir. Çok hızlı büyüdükleri için kemik ve kas ağrılarından muzdarip olabilirler. Bu köpekleri haftada 1-2 defa taramak yeterli olacaktır. Büyük köpeklerin yaşam süresi küçük köpeklere göre daha kısadır. Danua’ların ortalama yaşam süresi 8-10 yıldır.
Danua’ların erkeklerinin yüksekliği en az, 76-79 cm, dişilerin yüksekliği ise, 71-76 cm’dir. Bu köpek cinsinin ağırlıkları ise ortalama 50-82 kg civarındadır. Danua’ların tüyleri, siyah- beyaz, mavimsi, gri, siyah, alacalı ve açık kahverengi olabilir. Danua cinsi köpeklerin gözleri genellikle koyu renk olsa da, açık renk Danua’ların gözleri daha açık bir renk olabilir. Bu köpeklerin gözleri de tüyleri gibi parlak ve canlıdır. Çok zeki olan bu türler kocaman vücut yapısı ile dikkat çeker. Bu köpeklerin beslenmesi, hızlı büyümesinde önemli bir yer tutar. Danualar, normal köpekler için üretilmiş mamalar ile beslenmemelidir. Bu mamalar, onlara fazla enerji verir.
Danua
Leonberger
Alman üretici Heinrich Essing olduğu şehrin sancağındaki aslanı çok beğenir ve bu aslana benzer bir köpek geliştirmek ister. Uzun denemelerden sonra St Bernard Newfoundland ve Pirene Dağ Köpeği’nin çaprazlanmaları sonucu aslana benzeyen bir ırkı, 1846 yılında geliştirmeyi başarır.
Onun aslana benzemesini sağlayan kalın bir yeleye sahiptir. Erkeklerde yele daha kalındır ve yelenin gelişimi dört yaşına kadar sürebilir. Leonbergerlerin parmak arası perdeli olduğu için iyi yüzerler. Erkekleri 59-77 kg ağırlığında, 74-80 cm yüksekliğinde; dişileri ise 45-59 kg ağırlığında, 61-74 cm yüksekliğinde olurlar. Diğer iri ırk köpeklere göre oldukça hareketli ve çeviktirler.
Arkadaş canlısı bir kişiliğe sahiptirler ve çocuklar, yabancılar, diğer köpekler, evde yaşayan diğer hayvanlar dahil herkesle araları iyidir. Tüy dökme dönemine girdiklerinde günlük olarak taranması gerekir. Yalnızca gerekli durumlarda banyo yaptırılmalıdır. Bu ırk birçok sağlık problemine yatkındır: Kalça çıkıklığı nedeniyle, çoğunlukla omuzlarında ya da eklemlerde ağrılara sebep olan kıkırdak kırılması, korneayı aşındıran kıvrımlı göz kapağı, hissizliğe karşı hassasiyet ve potansiyel olarak ölümcül bir hastalık olabilen abdominal distansiyon vardır. Bunu önlemek için destekli tabaktan yemek yedirmek ve gün içinde saatli yemek vermek, yemekten hemen sonra egzersiz yaptırılması gerekir.
Leonberger
Newfoundland
Newfoundland cinsi köpekler, çok büyük bir tür olmalarına karşı çok kibar, duygusaldırlar. Newfoundland cinsi köpekleri, Vikinglerin yeni bir köpek ırkı oluşturabilmesine yardımcı olması için Avrupalı balıkçıların Newfoundland adasına getirmiş olduğu cins köpekler ile adada bulunan yerli köpeklerin çiftleşmesi sonucu elde edilmiş olan bir ırktır.
Newfoundlandlar, siyah, koyu kahverengi ve bu renklerle beraber beyaz parçalı renklerde olabilir. Erkekleri 59-68 kg ağırlığında, 64-74 cm yüksekliğinde; dişileri ise 45-54 kg ağırlığında, 63-69 cm yüksekliğinde olabilir. Oldukça cesur ve zeki, sakin mizaçlı, insana bağlanma özelliği yüksektir. Sabırlı ve itaatkar olup çocuklarla iyi anlaşır. Bol su içmekten hoşlanır. Suda oynamaktan büyük zevk alır, eğitimi biraz zor olup, sabırlı olunmalıdır. Sıcağa dayanıklılığı zayıftır. Ev ortamında alt kıllarını çok döker, bu nedenle bahçeli ev ortamında bakılmalıdır. Newfoundland’lar mükemmel bir yüzücüdür. Bu özelliği ile birçok ülkede cankurtaran köpek olarak kullanılmaktadır, bunun yanında arama kurtarma köpeği olarak da tercih edilirler.
Newfoundland, çok fazla egzersiz yaparak tüm enerjisini boşaltmalı, hem de kilo nedeniyle eklemlerinde yaşayacakları sorunlar giderilmelidir.
Newfoundland
İngiliz Mastiff
Eski İngiliz Mastiff’i olarak bilinen bu köpekler, en ağır ırklardan biridir. Erkekler 90 kg’ın üzerine çıkabilir. Sağlam yapılı, kaslı ve son derece kuvvetlidir. Roma İmparatorluğu’nun istilası döneminden beri Britanya’da bulunan bir ırktır. Bu köpekler muhtemelen adaya M.Ö 6. yüzyılda Fenikeli tacirler tarafından getirilen Tibetan Mastiff’ten köken almaktadır. O dönemden beri Mastiff Romalılar tarafından gladyatör dövüşlerinde, boğa, ayı ve köpek dövüşlerinde, koyunların korunmasında, her türlü koruma ve bekçilik görevlerinde kullanılmıştır.
İngiliz Mastiff
Komondor
Komondor olarak bilinen Macar bekçi köpeklerinin kökeni ile ilgili olarak farklı görüşler bulunur. İlk olarak 896 yılında, Macaristan’da Arpad Hanedanlığı’nın, Macar Bozkırı’na yerleştiği zaman ortaya çıktığını düşünülür. Farklı bir görüşe göre ise Moğolların 13. yüzyılda Macaristan’ı fethetmesinden sonra Komondor cinsi köpekleri Macaristan’a getirmiştir.
İri yapılı dev ırklardandır, tüm bedeni uzun (20-25 cm) beyaz renkli keçeleşmiş lüle benzeri tüylerle kaplıdır; bunların oluşması 2 yıl, tam uzunluğa ulaşmaları ise 5 yıl sürer. Erkekleri 55-60; dişileri 50-55 kg ağırlığındadır. 64-74 cm arasında değişen boyu ile büyük ırk köpek sınıfında yer alır. Dikkatli ve özgüveni yüksek, inatçı bir köpektir. Sürüyü kurt diğer yabanilere karşı cesaretle savunur. Zeka seviyesi yüksektir ancak yaptığından çabuk sıkılır. Ev yaşamına çok uygun değildir; geniş arazi alanlı evlerde olabilir. Tüyleri kesinlikle fırçalanmaz. Komondor, ailesi ya da evi için bir tehdit unsuru olmadığı sürece sakin ve arkadaş canlısıdır, bir tehdit olduğunda ise korumak için hiç tereddüt etmeden canı pahasına dahi olsa kavga eder.
Kalça çıkıklığı ya da mide torsiyonu gibi hastalıklarına yakalanma eğilimi gösterirler. Herhangi bir kene ya da diğer bir parazit olup olmadığına bakmak için tüyleri sık sık kontrol edilmeli, kulakları günlük olarak temizlemelidir.
Kafkas Çoban Köpeği (Caucasian Shepherd)
Bu türün resmi standardı temel olarak Gürcistan’dan alınan köpeklere dayanmaktadır. Ovcharka veya Bashan (Karaçay) olarak da bilinir. Yaşayan en eski Molosser ırkı köpeklerden olan Kafkas Çoban Köpeği’nin anavatanı Kafkas Dağları’dır. Koyunları kurt, çakal ve ayı gibi yırtıcılardan korumak amacıyla çoban köpeği olarak kullanılmıştır. Özellikle Gürcistan’da halen çoban köpeği olarak kullanılır. Kafkas Ovcharka olarak da bilinen köpekler, 1900’lerde SSCB döneminde ortaya çıkmıştır. Erkekleri 50-100 kg ağırlığında, 72-75 cm yüksekliğindedir. Dişileri ise 45-80 kg ağırlığında, 67-70 cm yüksekliğindedir. Kafkas çoban köpeğinin kulakları geleneksel olarak kesilir.
Güçlü kemikli, kaslı köpeklerdir. Ovalık bölgelerde yetiştirilenleri daha kısa tüylü ve daha hafiftir; dağlık bölgelerde yetiştirilen köpekler ise daha uzun tüylü, kaslı ve ağırdır. Kafkas çoban oldukça zekidir, ancak çok iyi itaat eğitimi verilmelidir, çünkü zaman zaman komutlara uymayı reddedebilir. Yabancılara karşı saldırgan olabilir. Bazı köpeklerde kalça çıkıklığı, obezite ve zaman zaman kalp problemleri şeklinde sağlık sorunları olabilir, ancak iyi bir şekilde bakılırsa sağlıklı olurlar. Kafkas Çoban Köpekleri çok özel ve ayrıntılı bir eğitim gerektirir; 0-9 aylıktan itibaren köpeğin itaati eğitimine başlanmalıdır.
Kafkas Çoban Köpeği
Afgan Tazısı (Afghan Hound)
Afganların gururla övündükleri milli ırklarıdır. Uzun yıllar avın yanı sıra sürü koruma ve bekçilik amacı ile kullanılmıştır. Yurtdışına çıkışının uzun yıllar yasaklanmasına rağmen 1800 yılların sonlarında İngiltere’ye kaçırılmıştır. Güzel ve alımlı dış görünüşü nedeniyle günümüzde değerli bir ırk haline gelmiştir, köpek yarışlarında da kullanılmaktadır.
İri yapılı ırklardandır, uzun ve ince bir beden yapısına sahiptir. Erkekleri 40-60 kg ağırlığında, 68-74 cm yüksekliğinde, dişileri ise 36-45 kg ağırlığında, 60-69 cm yüksekliğindedir.
Çekingen ama sevimli, sadık, hassas diğer köpeklere karşı dominant davranmayı seven bir ırktır. Çok cesur, asil ve zariftir, ancak çok şüphecidir ama yabancılarda dahil düşmanca tavır sergilemez. Afgan tazısı kolay öğrenir, ama kolay boyun eğmez. Komutlar ciddi ve tutarlı olmazsa, başına buyruk olabilir. Bahçesiz bir evde beslenmesi neredeyse mümkün değildir. Açık havayı ve koşmayı çok sever. Karakteristik özelliklerinin çoğu Saluki (İran Tazısı)’na benzer. Apartmanda beslendiği zaman çoğu zaman bir köşede uyumayı sever. Günde en az yarım saat serbestçe gezip koşmalıdır, zira günlük antrenmana ihtiyacı vardır.
Genetik sağlık problemleri alerji ve kanserdir. Çoğu tazı türü gibi anesteziye karşı şiddetli alerjileri vardır. Benzer boyuttaki köpekler gibi 12 yıl kadar yaşar ve ölüm sebepleri sıklık sırasına göre kanser (%31), yaşlılık (%20), kardiyak nedenler (%10) ve ürolojik nedenlerdir (%5).
Afgan Tazısı
Great Dane
Great Dane türünün kökeni Almanya’dır (M.Ö 2000). M.S. 407 yılında Almanya’nın Gaul bölgesi, İtalya’nın bir kısmı ve İspanya beraberlerinde mastiff benzeri güçlü köpeklerini de getiren Asyatik bir kavim olan Alanlar tarafından istila edilir. Özellikle Almanya’da, ayıların ve yaban domuzlarının üstesinden gelebilen bu muhteşem hayvanların hayranlık uyandırdığı bu ülkede, bir ırklaştırma süreci başlatılır. Bu köpekler İrlanda tazılarıyla çiftleştirilirler. Bu çiftleşmelerden günümüzde Great Dane olarak bilinen büyük, ince ve çevik köpekler dünyaya gelir. İngilizce Dane denilmesine rağmen bu köpeklerin Danimarka ile hiç ilişkisi olmamıştır.
Erkekleri 54-72 kg ağırlığında, 76-82 cm yüksekliğindedir. Dişileri ise 45-59 kg ağırlığında, 71-81 cm yüksekliğindedir.
Uzun tarihi boyunca Great Dane, savaş köpeği, av köpeği, küçük araba çeken köpek, bekçi köpeği ve muhafız köpek olarak kullanılmıştır. Günümüzde hala bekçi köpeği olarak kullanılmaktadır, ancak güzelliği ve iyi huyu nedeniyle bir arkadaş olarak da değerlidir. Great Dane, asaleti dayanıklılıkla, gücü zarafetle birleştiren dev bir köpektir. Great Dane yapısı gereği fazla değişkenlik göstermeyen bir köpektir, ancak koşullar gerektirdiğinde saldırganlaşabilir. Temel özellik olarak, yumuşak huylu, duygulu ve sabırlıdır. Mağrur, iyi huylu ve sevgi doludur. Çocuklara karşı sabırlıdır. Herkesi sever ve insanların çevresinde olmaktan hoşlanır. Fazla havlamaz ve sadece gerektiğinde saldırganlaşır. Kontrollü, sorumluluk sahibi ve güvenilirdir.
Yavaş bir metabolizması vardır. Gastrik dilatasyon (midenin gazla gerginliği ve değişik derecelerde mide rotasyonuyla karakterize, cerrahi müdahaleye ihtiyaç duyan, öldürücü bir rahatsızlık) ve kalça displazisine eğilimlidir. Doğumsal kalp hastalıkları görülebilir. Yaşam süresi 6-8 yıldır.
Great Dane
Saint Bernard
İsviçre kökenli olan Saint Bernard’a dair ilk kayıt 18. yüzyılda elde edilmiştir. Buradaki rahipler, dağlık araziden kışın, kar ve fırtına ortamında geçen yolcuların rehberliğinde ve çığ yüzünden tehlike geçirenlerin kurtarılmalarında Saint Bernard’ın yardımından yaralanmaktadırlar. Asya kökenli olması muhtemel bulunan köpeğin Mastiff türüne benzediğini söylemek gerekir. Adını Hospice du Grand Saint Bernard’tan, yani İsviçre ile İtalya arasında, Alp’lerin esas bölümündeki geçit yerindeki sığınaktan almaktadır.
Erkeği 20-27 kg ağırlığında, yüksekliği ise 53-60 cm arasındadır. Dişileri ise 16-22 kg ağırlığında, 51-56 cm yüksekliğindedir.
Saint Bernard’ın koku alma yetisi o kadar güçlüdür ki, metrelerce kar altındaki bir kişinin yerini tespit edebilir. Irk ayrıca fırtına ve çığ tehlikesini de önceden hissedebilmesiyle ünlüdür. Tabiatı gereği çok sakin ve dost canlısı, fakat hep gözlemleyen bir köpektir. Zekidir ve diğer canlılarla arası çok iyidir. Dev cüssesine rağmen çok sevgi doludur. Çok iri olan bu tür, özel bakım ister, bol et yemeyi sever ve barınağı da rahat olmalıdır. Yemek yedikten ve su içtikten sonra salya problemleri olabilir. Yaşam süresi, 8-10 yıldır.
Wobbler sendromu, Kalp rahatsızlıkları, Deri problemleri, Kalça displazisi, Mide dönmesi gibi sağlık problemlerine yatkındır.
Saint Bernard
Bloodhound
Temel özellikleri, uzun yüzü, sarkık kulakları ve kırışık derisi ile güçlü bir tazıdır. Yüzündeki sarkık deri mağrur, ama hüzünlü bir ifade verir. Yüzündeki kırışıklıkların koku partiküllerini burna kanalize ettiği söylenir.
Bloodhound kibar, sabırlı, asil ve sevgi dolu bir köpektir. Çocuklarla arası mükemmeldir. Tamamen iyi huylu bir arkadaştır. Bu köpekler çocukların üzerine tırmanmasına izin vererek öylece yerde yatabilir. Gençken oldukça enerjik ve bağımsızdır. Disiplinli ancak yumuşak bir eğitim gerekir. İnatçı olabilir, sahipleri eğitim sırasında tecrübe ve bol sabra ihtiyaç duyar. Fazla itaat beklenmemelidir. Doğal olarak kibar hayvanlar olmalarına rağmen kendilerine has bir düşünme tarzları vardır. İtaat etmektense kendi başlarının dikine gitmeyi tercih ederler.
Erkekleri 41-50 kg ağırlığında, 63-69 cm yüksekliğindedir. Dişileri ise 36-45 kg ağırlığında, 58-63 cm yüksekliğindedir.
Erkekler 1-2 yaşından önce olgunlaşmaz. Bu dönemde uygun yönlendirme ve kontrolle mükemmel bir köpeğe dönüşürler. Bazı Bloodhound’lar çekingendir. Bu nedenle erken yaşta sosyalleştirme çok önemlidir. Nadiren saldırganlaşır. Aynı cinsiyetteki köpeklerle kavga etme eğiliminde bazen olsalar da, insanları çok sever. Bazıları ise eve sahipleri yokken kimseyi sokmaz. Bazısı ise iyi bekçi köpeğidir. Bloodhound’un uluma eğilimi vardır. Her yeri ve her şeyi koklama ve iz peşinde evden uzaklaşma gözlenebilir. Bu ırk bir haftalık izleri bile takip edebilme yeteneğine sahiptir. Bloodhound dünya çapında ünlü bir iz sürme köpeğidir. Bloodhound’un bulduğu izler mahkemelerde delil olarak kabul edilmektedir. Çevresi çitlerle çevrili bir bahçede olmazsa ilginç bulduğu bir koku peşinden alıp başına gidebileceğinden sürekli kontrol altında tutulmalıdır.
Bloodhound ırkı köpekler genellikle sağlıklıdır, ancak tüm ırklarda olduğu gibi bazı sağlık sorunlarına eğilimlidirler.
Bloodhound
Kangal
Resmi olarak benimsenen ismi Türk Çoban Köpeği Kangal olsa da, farklı isimlendirmeler de kullanılmaktadır. Anadolu Çoban Köpeği, Kangal Çoban Köpeği, Karabaş, Çoban Köpeği, Koyun Köpeği. Bir DNA çalışması ile Özbekistan, Tacikistan, Afganistan, Kazakistan köpeklerine genetik olarak benzediği tespit edildi. Bu nedenle, Kangala da adını verdiği düşünülen, Orta Asya’dan göç eden Kanglı (Kangar) Türk Boyunun göç ederken bu köpek ırkını da getirdiği düşünülmektedir.
Sivas kangal köpeklerin yüksekliği dişilerde 72-77, erkeklerdeyse 77-86 cm arasındadır. Ağırlıkları ise dişilerde ortalama 41-54, erkeklerdeyse 50-66 kilo arasındadır.
Kangal, sahibi ve ailesini koruma görevini yerine getirirken iyi ve kötü niyetli insanları ayırt etme yeteneğine sahiptir. Sahibine sadık, yabancılara karşı dikkatli olup; yabancıyı önce tanımaya çalışır, sezileriyle zarar gelmeyeceğini anlayınca ses çıkarmaz. Eğer tehlike sezerse saldırır. Çocuklara ve kadınlara karşı merhametlidir. Kangal yavrularına büyürken sevgi ve şefkat gösterilmesi iyi huylu ve uysal bir mizaç kazanmalarına; karanlık ve insanlardan izole edilmiş yerlerde yetiştirilmesi ise iyi bir bekçi köpeği ve saldırgan mizaca sahip olmalarına neden olur.
Kangallar, gece daha aktiftirler ve sürü yatana kadar sürekli etrafında dolaşırlar; sürü yattıktan sonra da etrafında belirli bir konumda nöbet tutarlar. Yattığı, yaşadığı yere idrar ve dışkı yapmazlar. Kangallar sahibine asla kin beslemez, kendisinden korkan insanı dost saymaz ve ona saygılı davranmazlar. Sahibinin başka bir köpek sevmesini ve beslemesini kıskanırlar. Yiyeceğini kıskanır ve onları yerken yanına yaklaşılmasına karşı sert tepki gösterirler. Sahibi öldüğü ya da ayrılmak zorunda kaldığı zaman üzülen, uluyarak ağlayan ve hayata küsen duygusal hayvanlardır.
Sivas kangal köpeklerinin en önemli avantajlarından biri çok sağlıklı olmalarıdır. Ancak tüm büyük ve dev ırklarda olduğu gibi kalça displazisi görülebilir. Kangal köpekler kendi boyutlarındaki köpek ırkları içinde en uzun ortalama yaşam süresine sahip olanlardan biridir ve bunda sağlıklı bir ırk olmalarının rolü büyüktür.
Kangal
Cane Corso
Cane Corso köpek ırkının ataları Romalılar tarafından savaşta kullanılan köpeklerdir (Canis pugnax). Irk adı, İtalyanca köpek anlamına gelen “cane” ve Latince koruyucu anlamına gelen “cohors” terimlerinden türetilmiştir. Yıllar boyunca İtalya’da bir bekçi ve av köpeği kullanılmıştır. Günümüzde domuz av köpeği ve bekçi köpeği olarak kullanılmaktadır. Cane Corso, Neapolitan Mastiff ile yakın akraba büyük bir ırktır. Ancak Mastiff ırklarından daha iyi kaslı ve daha az hantaldır.
Erkekleri 45-50 kg ağırlığında, 62-70 cm yüksekliğindedir. Dişileri ise 40-45 kg ağırlığında, 58-66 cm yüksekliğindedir.
Cane Corsolar tehditkar bir görüntüye sahip olsalar da, özünde nazik çok naziktirler. Sahibine karşı itaatkar , iyi ve kolay eğitilebilen çok zeki bir mastif ırkıdır. Çocuklarla en iyi anlaşan köpek ırklarından biridir. Bekçi ve yakın koruma köpeği olarak görevini eksiksiz yerine getirir. Cane Corsolar yürüyüş ve egzersiz yapabilmelidir. Bu nedenle de, ideal yaşam alanları bahçeli evler ve çevresinde açık alan bulunan yerlerdir.
Cane Corso
Kaynak
Kedi-Köpek Yetiştiriciliği Öğrenci Ders Notu- Adnan Menderes Üniversitesi Veteriner Fakültesi, Leonberger Irkının Bakımı Ve Özellikleri, Yakın Doğu Üniversitesi Veteriner Hekimliği Fakültesi, Köpek Yetiştiriciliği Ders Notları, Avcı Grubu Köpek Irkları, Sivas Folklorunde Türk Çoban Köpeği Kangal
