Şiir ve gemi ilişkisindeki algılar, hayaller ne kadar çeşitli olursa olsun, gemi, her zaman bir yolculuğu akla getirir. O, bazen ruhun bedenden ayrılışı, bazen şairin zihinsel yolculuğunun nesnesi, bazen de ölüme götüren vasıtadır. Kimi zaman da gemi, içerisinde kaçış duygusunu barındırır. Gemi, içerisinde çok farklı anlamlar barındıran bir mecaz olarak şiir tarihindeki yerini alır.
1. Yahya Kemal Beyatlı – Sessiz Gemi
Josef Koudelka – Boat
Artık demir almak günü gelmişse zamandan,
Meçhule giden bir gemi kalkar bu limandan.
Hiç yolcusu yokmuş gibi sessizce alır yol;
Sallanmaz o kalkışta ne mendil ne de bir kol.
2. Ahmet Hamdi Tanpınar – Selam Olsun
Henri Cartier-Bresson – Torcello, 1953
Uzak, çok uzağız şimdi ışıktan,
Çocuk sesinden, gül ve sarmaşıktan,
Dönmeyen gemiler olduk açıktan,
Adımızı soran, arayan var mı?
3. Cahit Sıtkı Tarancı – Batan Gemi
Ara Güler – Beylerbeyi İskelesi, 1960
İnsanlar dalgasına tutulmuş bir gemiyim!
Sağa sola sallanıp, bakın, çırpınıyorum;
Fakat bilmem ki sarhoş onlar mıdır, ben miyim;
İnsanlar dalgasına tutulmuş bir gemiyim!
4. Ahmet Kutsi Tecer – Deniz
Alex Majoli – Kongo, 2003
O yandan bir vapur, bu yandan yelken,
Kimi dün kalkmıştır, kimi bu sabah.
Kim bilir nereye doğru giderken
Onları burada topluyor Allah.
Ey şimdi hepsinin ardımda kalan
Yüzleri dağılmış, solgun birer iz,
Hemşirem teselli, kardeşim yalan,
Gidiyorum artık çağırıyor deniz;
5. Munis Faik Ozansoy – Gurbet Türküsü
Leonard Freed – Düsseldorf, 1957
Ey yol hazırlığıyla, sabırsızlanan gemi,
Sen bari anla derdimi, üzgün düşüncemi
Al, durmadan götür beni sonsuz denizlere,
Mehtabı, fecri, akşamı bambaşka bir yere…
6. Attila İlhan – Karantinalı Despina
Abbas (Attar) – Mali, 1994
Gemi sinyallerinin gece bahçelere yansıması
Havuzda samanyolunun hisarbuselik şarkısı
Demlendikçe yalnızlığı aydınlanıyor muammer bey
Olmayacak şey bir insanın bir insanı anlaması
7. Nazım Hikmet – Hasret
Werner Bischof – Hong Kong, 1952
Gemiler gider aydın ufuklara gemiler gider!
Gergin beyaz yelkenleri doldurmaz keder.
Elbet ömrüm gemilerde bir gün olsun nöbete yeter.
Ve madem ki bir gün ölüm mukadder;
Ben sularda batan bir ışık gibi
sularda sönmek istiyorum!
Denize dönmek istiyorum!
Denize dönmek istiyorum!
8. Özdemir Asaf – Pay
Herbert List – Hamburg, 1933
Ben pırıl pırıl bir gemiydim eskiden.
İnanırdım saadetli yolculuklara.
Adalar var zannederdim güneşli, mavi, dertsiz.
Bütün hızımla koşardım dalgalara.
O zaman beni görseydiniz.
Ben pırıl pırıl bir gemiydim eskiden.
Beni o zaman görseydiniz
Siz de gelirdiniz peşimden
9. Orhan Veli Kanık – Ayrılış
Trent Parke – Sidney, 1999
Bakakalırım giden geminin ardından;
Atamam kendimi denize, dünya güzel;
Serde erkeklik var, ağlayamam.
10. Oktay Rifat – Duvar
Jean Gaumy – Normandiya, 1994
Kireç badanalı duvara,
Kömürle adını yazdım.
Bir gemi resmi çizdim üstüne,
Balıklarını dizdim.
Gemi aldı götürdü seni,
Tükürdüm mavisine..
Sildim denizlerini bozdum.
11. Turgut Uyar – Akşam Üstü Rüyası
Elliott Erwitt – New Orleans, 1954
Şimdi gemiler geçer uzaklardan
Gönlüm güvertede sereserpedir.
Işıklı geceler,saz sesleri, peynir ekmek
Ne biletim ne param ne dostum var
Pır pır eder yüreğim bakındıkça
12. Edip Cansever – Bu Gemi Ne Zamandır Burda
David Seymour – İspanya, 1936
Bu gemi ne zamandır burada
Çoktan boşaltmış yükünü
Gece de olmuş, rıhtım da bomboş
Mavi bir suyun düşünü uyutur bir tayfa
Arkada, güvertede
Ah, neresinden baksam sessizlik gene.
13. Gülten Akın – Ayrılanlar Gemisi
Elliott Erwitt – Amerika, 1950
Bunlar en mutlu günleri ayrılığımızın
Yanaşmadan özleminin limanlarına
Bir uzun hava içinde kendimiz kendimizin
Uzasın dönmenin saçları, çağırma uzasın
14. Cemal Süreya – Bir Çiçek
Sergio Larraín – Paris, 1959
Bir gemi bembeyaz teniyle açıklarda,
Güverteleri uçtan uca orman;
Aldım çiçeğimi şurama bastım,
Bastım ki yalnızlığımmış.
15. Fazıl Hüsnü Dağlarca – Gönlümün İntihar Arzusu
Herbert List – Fransa, 1932
Sükun bir gemi olur, gece bir deniz şimdi
Ki yelken gibi açmış yasını gençliğimin.
Sükun bir gemi olur, gece bir deniz şimdi
Ki geçer dalgaları içimden serin serin.
Yorum Yap